Συνέντευξη στο πλαίσιο της Εικαστικής Έκθεσης “The Kiss”
στη #Rest@rt Cultural Platform
για το 
———————————————————————————————-
Γιατί δημιουργείς Τέχνη/ γιατί έγινες καλλιτέχνης;
Η Τέχνη σε όλες της τις μορφές Ποίηση, Μουσική, Λογοτεχνία, Ζωγραφική, Θέατρο είναι μια γλώσσα ιδιαίτερη και αυτό γιατί δεν είναι “περιγραφική”, όπως ο επιστημονικός ή ο δοκιμιακός λόγος ή ο προφορικός λόγος της επικοινωνίας, που αποτελεί αναγκαιότητα για να οργανώνουμε την καθημερινότητα μας. Η Γλώσσα της Τέχνης είναι αυτή που επιχειρεί να αγγίξει το “ανείπωτο”, να “πει” όσα δεν μπορούν να ειπωθούν, να “περιγράψει” εκείνα που δεν μπορούν να περιγραφούν. Για μένα δεν υπήρξε μια στιγμή συγκεκριμένη που αποφάσισα συνειδητά να γίνω καλλιτέχνης, δεν είπα ποτέ δηλαδή: “Τώρα θέλω να γίνω καλλιτέχνης γι’ αυτούς τους λόγους….”.Η Τέχνη και πιο συγκεκριμένα η Ζωγραφική συνάντησε την βαθύτερη ανάγκη μου να “πω” αυτά τα ανείπωτα και έγινε. Ένα μ’ αυτή την ανάγκη. Αναζητούσα κάτι πέρα από την περιγραφή, πέρα από την απλή επικοινωνία, μια πιο ουσιαστική εκδήλωση του εαυτού μου, ένα βαθύτερο άνοιγμα του εαυτού μου, την εξομολόγηση, την κατάθεση της αλήθειας μου και γι’ αυτό καλός αγωγός έγινε η Τέχνη μέσα από τη δημιουργία. Η Ζωγραφική με “διάλεξε” και τη “διάλεξα” και εγώ.
Η δουλειά σου έχει σκοπό να περάσει κάποιο μήνυμα στο κοινωνικό σύνολο;
Η ίδια η Τέχνη δεν έχει σκοπό να “περνάει” μηνύματα, με την έννοια των διδάχων. Δεν έχει δηλαδή σκοπό να “κατευθύνει” συνειδήσεις και δεν θα μπορούσε και να έχει. Άλλωστε η Τέχνη και ο διδακτισμός είναι δυο πόλοι διαμετρικά αντίθετοι και εγγενώς συγκρουσιακοί. Ένα έργο τέχνης στην πραγματικότητα είναι ένα συν δημιούργημα ενός πομπού και ενός δεκτή. Για παράδειγμα εγώ ως καλλιτέχνης είμαι ένας πομπός μέσα από το ζωγραφικό μου έργο. Κάποιο από τα έργα μου μπορεί να συγκινήσει έναν δέκτη, κάποιο πρόσωπο δηλαδή που στέκεται μπροστά στο έργο μου ή και να μην τον συγκινήσει. Στην περίπτωση που το έργο μου “αγγίξει” την καρδιά του δέκτη, τότε παράγεται σκέψη από το πρόσωπο αυτό που στέκεται μπροστά στη δουλειά μου. Παράγονται δηλαδή προβληματισμός, ιδέες, νοήματα. Αυτή είναι η λειτουργία της Τέχνης, η συν δημιουργία, η παραγωγή σκέψης, η παραγωγή δηλαδή πολιτισμού. Εγώ απλά ζωγραφίζω και εύχομαι οι ζωγραφικές μου να συγκινούν..
Πώς επιλέγεις ένα θέμα; Από πού εμπνέεσαι;
Οποιοδήποτε ερέθισμα έχει τη δύναμη να με συγκινήσει μπορεί να αποτελέσει και αφορμή για να ζωγραφίσω. Μπορεί να είναι μια επιστημονική ιδέα, κάποιος στοχασμός αγαπημένου φιλοσόφου, ένα ποίημα, μια ιστορία, κάποιο απόφθεγμα ή φράση, όπως και η φράση «love is love». Η Αγάπη ως ιδέα και ιδανικό είναι συνώνυμη της Ελευθέριας και κατά την άποψη μου ταυτίζονται απόλυτα. Δεν μπορεί να νοηθεί δηλαδή αγάπη χωρίς ελευθέρια και ελευθέρια χωρίς αγάπη. Δεν μπορεί η αγάπη να μπαίνει σε στεγανά, είναι σαν να λέμε πως πρέπει να υπάρχει ελευθερία σκέψης αλλά μέσα σε πολύ συγκεκριμένα πλαίσια. Αποτελεί δηλαδή αντίφαση εξίσου μεγάλη!
Πόσο δύσκολη είναι η διαδικασία παραγωγής ενός έργου Τέχνης;
Ένα έργο τέχνης είναι το αποτέλεσμα συσσωρευμένης γνώσης και εμπειρίας. Πάντα παρουσιάζονται νέα ερωτήματα στα οποία καλούμαι να απαντήσω και νέες προκλήσεις να αντιμετωπίσω. Ένα έργο μου μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε δέκα λεπτά αβίαστα ή να χρειαστούν δέκα μήνες προσπάθειας…
Πότε φτάνεις στο σημείο να είσαι σίγουρη ότι το έργο σου έχει τελειώσει και μπορεί να εκτεθεί;
Ο Jackson Pollock σε μια συνέντευξη κάποτε δέχτηκε την ερώτηση: “Πως μπορείτε να καταλάβετε πότε τελειώνει ένας πίνακας?” και εκείνος απάντησε με την εξής ερώτηση: “Εσύ πότε καταλαβαίνεις όταν τελειώνεις να κάνεις έρωτα?” Δεν ξέρω λοιπόν το πως, το πότε και το γιατί ένα έργο μου ολοκληρώνεται ξέρω όμως πάντα να αναγνωρίζω και να είμαι σίγουρη πότε βρίσκομαι μπροστά σε ένα έργο μου που έχει τελειώσει.
Θεωρείς ότι εκφράζεσαι πολιτικά μέσα από την Τέχνη σου;
Η Τέχνη και η Πολιτική με την στενή έννοια του όρου, της στράτευσης και της προπαγάνδας είναι δύο αντιφατικές μεταξύ τους συνθήκες με εντελώς αντίθετη λειτουργία στη βάση τους. Οπότε δεν κάνω ποτέ τέχνη στο βωμό μιας πολιτικής ιδεολογίας και κίνησης. Όμως αν σκεφτούμε αφαιρετικά η Τέχνη ως δημιουργία που παράγει πολιτισμό αποτελεί ταυτόχρονα και πολιτική πρακτική. Αυτή καθαυτή η καλλιτεχνική δημιουργία είναι πολιτική πράξη. Με αυτή την έννοια κάνοντας τέχνη κάνω και πολιτική.
Τι άλλες δουλειές έχεις κάνει εκτός από το να είσαι καλλιτέχνης;
Δουλεύω ως καθηγήτρια καλλιτεχνικών στην δημόσια εκπαίδευση.
Η παγκόσμια πανδημική κρίση, πόσο αντιλαμβάνεσαι ότι επηρεάζει ψυχικά και πνευματικά τον σύγχρονο άνθρωπο;
Πιστεύω πως αυτό που πραγματικά βιώνουμε είναι μια βαθιά κρίση αξίων και θεσμών. Με την οικονομική και τώρα την πανδημική κρίση φαίνεται ξεκάθαρα το πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια του πολιτισμού μας τελικά…Εν μέσω πανδημίας κυριαρχούν ο φόβος και η ανασφάλεια κάτι που σημαίνει πως αξίες και ιδανικά όπως ελευθερία, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ισότητα, αξιοπρέπεια, σεβασμός δεν υπήρξαν ποτέ οι βάσεις του σύγχρονου πολιτισμού. Μια τόσο δύσκολη συνθήκη όπως η πανδημία μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε μια ακόμη πιο ανελεύθερη και άδικη πραγματικότητα. Αλλά αυτό είναι στο χέρι μας, χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση, σοβαρός αναστοχασμός και ισχυρά αντανακλαστικά.
Πόσο συμβάλλει η Τέχνη στην αποκατάσταση της συναισθηματικής ισορροπίας του «πανδημικού» ανθρώπου;
Καθοριστικά. Οποιαδήποτε δημιουργική δραστηριότητα, επομένως και η καλλιτεχνική δημιουργία, είναι ίσως ο πιο ειλικρινής και καθαρός τρόπος για να πλησιάσουμε τον εαυτό μας άρα και τους άλλους ανθρώπους δίπλα μας. Σε οποιαδήποτε κοινωνία και εποχή η Τέχνη φέρνει τους ανθρώπους κοντά, τους “ενώνει”, ισχυροποιώντας τους κοινωνικούς δεσμούς. Πάντα η Τέχνη ήταν ανθρώπινη, κοινωνική ανάγκη πόσο μάλλον σε μια εποχή αξιακής, οικονομικής και πανδημικής κρίσης. Νομίζω πως η Τέχνη ίσως να είναι το πιο ευγενές και ισχυρό όπλο για την θωράκιση του κοινωνικού ιστού και την τόνωση του ηθικού όλων μας μπροστά στους φόβους, τις αγωνίες και τις μεγάλες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Η στέρηση βασικών ελευθεριών, πως επιδρά στη δημιουργικότητα σου;
Επιδρά όπως ένα σπίρτο που πέφτει στη βενζίνη έκρηξη δημιουργίας μέσα από πιεστικές καταστάσεις! Δεν περιορίζεται η δημιουργικότητα με το καθεστώς φόβου αντιθέτως διογκώνεται.
Τα δικαιώματα γενικώς “συστέλλονται” για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Είσαι ιδεολογικά σύμφωνη με αυτό ή θεωρείς πως πρόκειται για παγκόσμιους κυβερνητικούς «ριζοσπαστισμούς» μιας νέας ανελεύθερης πραγματικότητας;
Δεν συμφωνώ με την συστολή και εξαΰλωση των δικαιωμάτων στο πλαίσιο της προστασίας δημόσιας υγείας ή ότι άλλο πλαίσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αυτό το σκοπό, θεωρώ ότι είναι μεθοδευμένη αυτή η διαστολή δικαιωμάτων με ωραίο περιτύλιγμα.
Όλα τα έως τώρα στοιχεία των κοινωνικών επιστημόνων δείχνουν ότι τα ΛΟΑΤ άτομα υπόκεινται μεγαλύτερη καταπίεση εν μέσω πανδημίας. Θα στήριζες καμπάνιες για τα δικαιώματά τους προκειμένου στην επόμενη πανδημική κατάσταση να βρίσκονται σε μια κάπως πιο ισότιμη κατάσταση; για παράδειγμα ως άνθρωπος των τεχνών θα στήριζες το δικαίωμα σε γάμο; τη δυνατότητα τεκνοθεσίας;
Νομίζω πως η πανδημική κρίση είναι μια πολύ καλή αφορμή να κοιταχτούμε στους καθρέπτες μας. Μιλάμε για ελευθέρια αλλά πόσο ελεύθεροι είμαστε? Μιλάμε για πολιτισμό αλλά μήπως χάσαμε την ανθρωπιά μας? Οι καθρέπτες μας είναι οι άλλοι άνθρωποι γύρω μας. Κάθε πράξη κτηνωδίας είναι ταυτόχρονα και πράξη αποκτήνωσης, κάθε απαξίωση του άλλου είναι την ίδια στιγμή και απαξίωση του εαυτού μας. Φυσικά ο κάθε ένας από μας είναι διαφορετικός με την έννοια της οντογένεσης, του μοναδικού και ανεπανάληπτου, στη βάση μας όμως είμαστε ένα και το αυτό. Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι από μόνη της ένα μεγάλο όπλο για τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι όμως σαν την φωτιά που όσο πιο πολύ την ελέγχουμε τόσο εκείνη αποδυναμώνεται…Είναι δύσκολο να απαντήσω με ένα ναι ή όχι σε μια τόσο ειδική ερώτηση γιατί η οποιαδήποτε συνεργασία μου εξαρτάται από τους όρους της, όμως πάντα είμαι ανοιχτή να δεχτώ τέτοιες προτάσεις…
Ποιες θεωρείς ότι είναι οι 3 σημαντικότερες αρετές σε μια συντροφική σχέση;
Αγάπη, σεβασμός, κατανόηση.
Συνήθως ο καλλιτέχνης λογίζεται ως άτομο που με ευκολία σπάει τα κοινωνικά στεγανά. Θα μπορούσες να επιλέξεις ως ερωτικό παρτενέρ ένα άτομο του ιδίου φύλου;
Η αγάπη σε όλες της τις μορφές όπως και η ερωτική είναι ανθρώπινη αξία και ιδανικό επομένως αποτελεί σκοπό και όχι μέσο. Το μόνο σίγουρο είναι πως ως καλλιτέχνης που επιθυμεί να “σπάει” τα κοινωνικά στεγανά δεν θα μπορούσα να συνάψω σχέση με ένα άτομο του ιδίου φύλου μόνο και μόνο για να “σπάσουν” στεγανά γιατί με τον τρόπο αυτό θα είχα μπροστά μου στεγανά και πάλι, τείχη και φυλακές χτισμένες από μένα την ίδια. Συνεπώς love is love για όλους μας ανεξαιρέτως..
Σύντομο βιογραφικό σημείωμα: Η Ελένη Τσιλιλή γεννήθηκε στα Τρίκαλα, όπου ζει και εργάζεται. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2009) με καθηγητές τον κ. Γιώργο Σκυλογιάννη και τον Κυριάκο Μορταράκο, καθώς και το Τμήμα Διακοσμητικής της Σχολής Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του Τεχνολογικού Ιδρύματος Αθηνών (2003). Είναι μέλος του καλλιτεχνικού κινήματος mail art-IOMA. Έχει συμμετάσχει σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Τα έργα της μπορείτε να τα δείτε εδώ. Στοιχεία επικοινωνίας: email: eltsilili@gmail.com
