Ειρήνη έχεις διανύσει πολλά μίλια στην ελληνική ακτιβιστική, και όχι μόνο, ΛΟΑΤΚΙ σκηνή αλλά κάποια λίγα πράγματα για εσένα θα ‘θελες να μας πεις;
Ονομάζομαι Ειρήνη Πετροπούλου, εργάζομαι ως επιστημονική μεταφράστρια και γλωσσολόγος στον ιδιωτικό τομέα και παράλληλα δραστηριοποιούμαι από το 1985 στο LGBTI κίνημα της Ελλάδας. Με αυτή μου την ιδιότητα, δηλ. της ακτιβίστριας, έχω διατελέσει μέλος του ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλοφίλων Ελλάδας) και Υπεύθυνη Έκδοσης του περιοδικού του “ΑΜΦΙ”, μέλος της Ελληνικής Ομοφυλοφιλικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και ιδρύτρια της Γυναικείας Ομάδας της ΕΟΚ, ιδρυτικό μέλος και μέλος του ΔΣ της Ομοφυλοφιλικής και Λεσβιακής Κοινότητας Ελλάδας (ΟΛΚΕ), μια από τις γυναίκες που δημιούργησαν την Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας (ΛΟΑ) και Διευθύντρια για τις χώρες των Βαλκανίων του ερευνητικού κέντρου LGBTI Centre of Research and Documentation, με έδρα το Λονδίνο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Παράλληλα, διετέλεσα αρχισυντάκτρια και αρθρογράφος του περιοδικού “DEON” με εκδότη τον Πωλ Σοφιανό, αρθρογράφος της εφημερίδας “Uncovered City” με εκδότρια την Μαριανέλλα Κλώκα, αρθρογράφος της φεμινιστικής διαδικτυακής συλλογικότητας Το ΜΩΒ και πιο πριν του Φύλλου Συκής με θεματολογία την LGBTI κοινότητα.
Για τις πρώτες λεσβιακές συλλογικότητες, τη ΛΟΑ για παράδειγμα, τι θα μπορούσες να θυμηθείς; Κατά τη γνώμη σου υπήρχε όντως δυνατή σχέση με το τότε φεμινιστικό κίνημα όπως διαβάζουμε;
Η πρώτη λεσβιακή προσπάθεια οργάνωσης δεν ήταν η ΛΟΑ. Η πρώτη ομάδα ξεκίνησε από το ΑΚΟΕ όπου και έδινε το γυναικείο – λεσβιακό – φεμινιστικό στίγμα στο περιοδικό “ΑΜΦΙ”. Αργότερα συναντάμε τον πυρήνα αυτής της ομάδας να συστεγάζεται στο Στέκι Γυναικών της Ρωμανού Μελωδού, ενώ υπάρχουν και αρκετές άλλες λεσβίες που δραστηριοποιούνται μέσα από τις διάφορες φεμινιστικές ομάδες και οργανώσεις όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της περιφέρειας με πολύ έντονη δράση στην Θεσσαλονίκη.
Υπήρξε μια εποχή που λεσβιακή ομάδα συστεγάστηκε στο Σπίτι Γυναικών Κουκακίου. Η κοινή πορεία των λεσβιακών ομάδων με το φεμινιστικό κίνημα και τις αντίστοιχες ομάδες του ήταν η καταπολέμηση του σεξισμού, του έμφυλου ρατσισμού, των στερεοτύπων, της ενδοοικογενειακής βίας, η ισότητα στην εργασία και τις αμοιβές, η νομιμοποίηση των αμβλώσεων, ο πολιτικός γάμος και διάφορα άλλα. Υπήρξαν κινητοποιήσεις, όπως η νομιμοποίηση των αμβλώσεων, τα εργασιακά και, κυρίως, το δικαίωμα να κυκλοφορούν οι γυναίκες χωρίς να υφίστανται παρενόχληση, σωματική βία ή και να πέσουν θύματα βιασμού, που οι λεσβίες όχι μόνο πρόσθεσαν όγκο τις πορείες και τις διαμαρτυρίες αλλά έδωσαν ένα μαχητικό τέμπο με συνθήματα.
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 το φεμινιστικό κίνημα εμφάνισε επιβράδυνση σε διεκδικήσεις με αποτέλεσμα να συμπαρασύρει και τις λεσβιακές ομάδες. Από την άλλη μεριά, ρόλο έπαιξε και η αναμενόμενη κόπωση των ίδιων των λεσβιών που πλέον προτιμά να ασχοληθεί με αμιγώς λεσβιακά θέματα παρά να είναι αρωγός, με την καλή έννοια, στις διεκδικήσεις του φεμινιστικού κινήματος.
Πέρασαν μερικά χρόνια, όχι πολλά ευτυχώς, που με πλησίασε μια ομάδα λεσβιών – ανάμεσα τους και η Ελένη Μπακοπούλου – και μου ζήτησαν να βρω χώρο στέγασης για την ομάδα. Τους πρότεινα να έρθουν στην ΕΟΚ, το δέχτηκαν και έτσι δημιουργήθηκε η Γυναικεία Ομάδα της ΕΟΚ. Αντέξαμε δύο χρόνια πριν πάρουμε την απόφαση να διακόψουμε την κάθε συνεργασία με την ΕΟΚ και τον τότε φιλόδοξο πρόεδρο της Βαγγέλη Γιαννέλο. Ο λόγος; Είχαμε γίνει παρακολούθημα της ΕΟΚ και περισσότερο χρόνο μας έτρωγαν τα θέματα της παρά τα λεσβιακά θέματα και οι συζητήσεις μας.
Τον Οκτώβριο του 2000, με ευκαιρία ένα Φεστιβάλ Ορατότητας που είχε διοργανωθεί από το περιοδικό “DEON” και την ΕΟΚ, διοργανώθηκε μια λεσβιακή θεματική την οποία και παρακολούθησε πλήθος λεσβιών. Τότε έτυχε να είμαι συντονίστρια της θεματικής και ανάμεσα στα αιτήματα, που είχαν πέσει, ήταν η απουσία λεσβιακής ομάδας στον LGBTI χώρο. Ζήτησα να μαζευτούν ονόματα, τηλέφωνα και emails και μετά από δύο μέρες έκανα το πρώτο κάλεσμα και με χώρο στέγασης, το Φεμινιστικό Κέντρο στην Οδό Ερεσού στα Εξάρχεια.
Έτσι δημιουργήθηκε η Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας και η στενή της σχέση με το φεμινιστικό κίνημα. Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι ανέκαθεν οι λεσβιακές ομάδες και οι λεσβίες, γενικά, είχαν στενή σχέση με τις φεμινίστριες και υποστήριξαν όλες τις δράσεις τους. Η ΛΟΑ έκανε αισθητή την παρουσία της, όπου και να βρισκόταν. Ήταν από τις ομάδες που βοήθησαν να στηθεί και να οργανωθεί το πρώτο Athens Pride το 2005, συμμετείχε ενεργά σε κάθε δράση της LGBTI κοινότητας, συμμετείχε με δικό της πανό στο LGBTI block της Πορείας του Πολυτεχνείου, κρατούσε το μπαρ στο Στέκι Μεταναστών κάθε δύο βδομάδες και, φυσικά, φρόντιζε να δίνεται η γυναικεία – λεσβιακή διάσταση σε όλα τα αιτήματα της κοινότητας. Πέρα από τις εξωτερικές δράσεις, είχε και μια πολύ καλή εσωτερική δράση αυτογνωσίας που, αν θυμάμαι καλά, βοήθησε στην ενδυνάμωση αρκετών λεσβιών.
Τον τελευταίο καιρό, ξεκίνησε και μια νέα συζήτηση στην κοινότητα για το αρχειακό υλικό, και μεμονωμένων ακτιβιστών αλλά και ομάδων...
Η ΛΟΑ είχε όντως τη δική της εκδοτική δραστηριότητα. Πρόκειται για το περιοδικό “Νταλίκα”, με την σύνταξη και την επιμέλεια κάθε τεύχους να γίνεται από μέλη της. Επίσης, κατάφερε να μαζέψει με την πάροδο των ετών, αρκετό αρχειακό υλικό και έστησε το δικό της αρχείο. Δυστυχώς, με την διάλυση της ομάδας – μετά από 15 και βάλε χρόνια παρουσίας – δεν γνωρίζω την κατάληξη όλου αυτού του υλικού.
Ειρήνη, κατά τη γνώμη σου υπάρχουν διαφορές ή ομοιότητες του χώρου στην Ελλάδα με αντίστοιχους του εξωτερικού; Και για να μην μιλάμε γενικά και αόριστα, βλέπεις ομοιότητες/διαφορές με έξω; «Ακτιβισμός ή θεσμικές παρεμβάσεις», τι θα πρόκρινες εσύ; Και όλη αυτήν την αμφισβήτηση του ελληνικού pride, πως την κρίνεις, έχει βάση κατά τη γνώμη σου;
Αναφορικά με τον LGBTI χώρο της Ελλάδας και η σχέση που μπορεί να έχει, αν έχει, με τους αντίστοιχους χώρους του εξωτερικού, δύσκολα θα μπορούσα να βρω ομοιότητες πέρα από το LGBTI. Υπάρχει διαφορά στην νοοτροπία, στην κουλτούρα, ακόμα και στον ίδιο τον τρόπο του «ακτιβίζεσθαι». Στο εξωτερικό ο κόσμος πλαισιώνει και συσπειρώνεται γύρω από τις ομάδες και τις οργανώσεις του, σε αντίθεση με την Ελλάδα που περιμένουμε από δέκα άτομα να κάνουν όλη τη δουλειά και ασκούμε και κριτική από πάνω. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που άλλες χώρες μιλάνε για κατακτήσεις και εμείς έχουμε μείνει ακόμα στην διεκδίκηση των αυτονόητων.
Ευτυχώς, που ερχόμαστε σε επαφή με ακτιβιστές και οργανώσεις του εξωτερικού και παίρνουμε μαθήματα. Γενικά, ο χώρος χρειάζεται ανασύνταξη του έμψυχου δυναμικού που διαθέτει και που μπορεί να προσελκύσει ώστε να υπάρχει μια βάση πάνω στην οποία θα στηριχτούν οι δράσεις των οργανώσεων. Εδώ θεωρούμε επιτυχία ένα Athens Pride με 50.000 κόσμο, ωστόσο πώς θα ονομάζαμε τα αντίστοιχα prides της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου, που μαζεύουν ένα εκατομμύριο κόσμο; Γκραν σουξέ; Καλές και απαραίτητες οι θεσμικές παρεμβάσεις, αλλά αν θέλουμε να μιλάμε για αποτελεσματικό ακτιβισμό με δράσεις στο δρόμο τότε σίγουρα θέλουμε πολύ κόσμο. Η ορατότητα έρχεται όταν βγαίνει πολύς κόσμος στο δρόμο, ακόμα και για μια διαμαρτυρία έξω από την Βουλή όταν μέσα συζητούνται και πρόκειται να ψηφιστούν νομοσχέδια που μας αφορούν.
Είναι αναγκαία μια ανασύνταξη δυνάμεων για να δούμε που βρισκόμαστε και τί άλλο χρειάζεται να γίνει, παρά να περιμένουμε τα λίγα ψίχουλα δικαιωμάτων από την εκάστοτε Κυβέρνηση. Πάρε παράδειγμα, τον αντιρατσιστικό νόμο του 2005 που προστάτευε μόνο τον σεξουαλικό προσανατολισμό στην εργασία, για τις διακρίσεις στην παροχή υπηρεσιών και αγαθών για τα LGBTI άτομα ούτε λόγος έγινε ούτε και καμία διάθεση υπήρχε.
Η ταυτότητα, η έκφραση και τα χαρακτηριστικά φύλου τότε ήταν άγνωστοι όροι για την πολιτική σκηνή της τότε εποχής. Ευτυχώς που ο νόμος αυτός άλλαξε επί ΣΥΡΙΖΑ και κάπως βελτιώθηκε το φάσμα προστασίας.
Άλλο παράδειγμα είναι το σύμφωνο συμβίωσης που η Ελλάδα, σε παγκόσμια πρώτη, θεσμοθέτησε μόνο για τα ζευγάρια διαφορετικού φύλου το 2008. Ευτυχώς που πάλι ο ΣΥΡΙΖΑ ήλθε να αλλάξει αυτό το χάλι συμπεριλαμβάνοντας τα ομόφυλα ζευγάρια. Και πάλι, ο νόμος του 2015 δίνει τις ελάχιστες δυνατές καλύψεις, τη στιγμή που θα μπορούσε να θεσπιστεί ευθύς εξ αρχής η ισότητα στον γάμο.
Τί να πούμε και για αυτή τη δόλια Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου με τα τόσα κενά που έχει και που τα βρίσκουν μπροστά τους οι τρανς άνθρωποι; Καταλαβαίνουμε από αυτά τα λίγα παραδείγματα ότι η εκάστοτε κυβέρνηση μόνο υποσχέσεις ξέρει να δίνει προεκλογικά και μετά κάνει τα στραβά μάτια ή πετάει μερικές εξαγγελίες για επιτροπές δικαιωμάτων, έτσι για να βρισκόμαστε σε δουλειά.
Μια τελευταία επισήμανσή σου σε παρακαλώ, «λεσβιακή ορατότητα σήμερα»;
Κλείνοντας λοιπόν θα ήθελα ν’ αναφέρω πως έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή η απουσία ενός λεσβιακού χώρου στην ευρύτερη κοινότητα. Ελπίζω και εύχομαι να βρεθεί ξανά ένας πυρήνας και να ξεπηδήσει μια άλλη λεσβιακή ομάδα γιατί το L του LGBTI χώρου στην Ελλάδα δεν ακούγεται τόσο όσο θα έπρεπε αυτή την περίοδο.
